ورودی اصلی مسجد وکیل شیراز | عکس: Edwin Oonk

از آنجایی که برای بازدید از مکان‌های مذهبی رعایت پوشش مناسب لازم است، در ورودی مسجد، چادر هم برای استفاده خانم‌ها موجود است. با این حال لزومی در استفاده از چادر وجود ندارد. در آخر هم باید به این نکته اشاره کنیم که مسجد وکیل از مسجدهایی است که با کفش می‌توانید وارد آن شوید.

شبستان مسجد وکیل از معروف‌ترین نمادهای شهر شیراز است. | عکس: Prayudi Hortono

هزینه‌ی بلیط و ساعات بازدید

بلیط ورودی برای گردشگران ایرانی: 2 هزار تومان
بلیط ورودی برای گردشگران خارجی: 20 هزار تومان
روزهای بازدید: هر روز هفته به‌جز جمعه‌ها
ساعات بازدید: بهار و تابستان 8:30 تا 21:30- پاییز و زمستان 8:30 تا 20:30

ورودی شبستان مسجد که نیازی نیست کفش‌های‌تان را از پا درآورید. | عکس: Andrea Moroni

دانستنی‌های قبل از دیدن مسجد وکیل

•    مسجدها در بافت‌های تاریخی معمولاً در امتداد راسته‌های مهم بازار جانمایی می‌شدند. بنابراین شما وقتی قصد دیدن بازار وکیل را می‌کنید، می‌توانید سری هم به مسجد وکیل بزنید. مسجد وکیل کنار در ورودی بازار شمشیرگرهاست.
•    داستان عامیانه‌ی جالبی هم درباره‌ی ساخت مسجد وکیل هست. می‌گویند کارگری به اسم کریم در مسجد کار می‌کرده. یک روز که کریم‌خان مشغول نظارت مسجد بوده، کریم زیر لب و رو به آسمان به خدا می‌گوید: «خدایا شکرت یک کریم می‌شود تو، یکی من و یکی هم کریم خان زند.» کریم‌خان این حرف را می‌شنود و قلیان معروفش را به او می‌دهد. کریم کارگر و خانواده‌اش با فروش قلیان به نوایی می‌رسند و از نظر مالی تامین می‌شوند.

وقتی از هشتی مسجد وارد می‌شوید، با همچین صحنه‌ی زیبایی روبرو خواهید شد. | عکس: Reibani

•    در سال 1389، یکی از کتیبه‌های مسجد جامع عتیق که در مسجد وکیل بود، سرقت شد و تاکنون هم پیدا نشده. این کتیبه به خط کوفی مربوط به قرن 11 م. بود.
•    مسجد وکیل شیراز در دسته‌ی بناهای درون‌گرای معماری اسلامی است که گنبد و مناره ندارد!
•    در زمان زندیه ساخت مسجد شبستانی به قول امروزی‌ها «مد نبود» و بیشتر مساجد با گنبد ساخته می‌شدند.

راهنمای بازدید از مسجد وکیل

در ورودی مسجد که در ضلع شمالی آن قرار گرفته باید وارد مسجد شوید. سردر مسجد وکیل طاق‌نمای مجللی دارد و کاشی‌های معرق و هفت‌رنگ اصلی‌ترین مواد تزئین‌کننده‌ی آن هستند. کتیبه‌های این قسمت از آیات قرآن انتخاب شده که با خط ثلث روی کاشی نوشته شدند.  وقتی که می‌خواهید وارد مسجد شوید، به خوبی به سردرش نگاه کنید. تمامی دیوارها و سقف طاق جلوی دالان با کاشی‌های هفت رنگ پوشیده شده.

تزئینات کاشی‌کاری ایوان مسجد وکیل از نزدیک | عکس: Sinan Doğan

پس از آنکه از در ورودی می‌گذریم و دالان 8 ضلعی سمت شمال مسجد را رد می‌کنیم به حیاطی بزرگ یا صحن اصلی مسجد وارد می‌شویم که مساحتی حدود 3600 متر مربع دارد. کف صحن با تخته سنگ‌های صاف فرش شده و وسط آن حوض مستطیل شکل طویلی است که در لبه آن تختـه سنگ‌های عظیمـی کار گذاشته شده‌اند. این حوض از ویژگی‌های معماری بناهای عهد زندیه است و در بسیاری از ساختمان‌های این دوره مثل عمارت کلاه فرنگی و ارگ هم دیده می‌شود. حوض وسط صحن دو ایوان شمالی و جنوبی مسجد را به هم متصل می‌کند.

حوض مستطیلی مسجد وکیل و انعکاس ایوان جنوبی در آن | Chris Somos

در قسمت رو به قبله یا شمال صحن، ایوان مرتفع مسجد وکیل با دو گلدسته‌ی کاشی‌کاری شده خودنمایی می‌کند. ارتفاع این ایوان 20 متر است و پهنایش به 12 متر می‌رسد. اینجا همان طاق مروارید معروف مسجد وکیل است که با جرزهای کاشی‌کاری‌اش به 20 متر عرض می‌رسد.
رنگ‌های کاشی‌های طاق مروارید آنقدر زنده و خوش‌رنگ‌اند که حیف‌تان می‌آید از آن‌ها چشم بپوشید. طرح‌های گیاهی، اشکال هندسی و آیات قرآن روی کاشی‌های هفت رنگ به قدری زیبا کار شده‌اند که خیلی‌ها معتقدند از نمونه‌های عالی خوشنویسی و هنر خطاطان ایران عصر زندیه است. خوشبختانه با وجود خرابی مسجد وکیل به‌مرور زمان و به خاطر زلزله، به‌خوبی مرمت شده‌ است.

جزئیات تزئینات کاشی‌کاری مسجد وکیل | عکس: Meite Elorza

در ضلع جنوبی حیاط مسجد، ایوانی به‌صورت قرینه با طاق مروارید ساخته شده که مثل آن، چهار طاق‌نما دارد و با کاشی‌های هفت رنگ و طرح‌های متنوعی از گل و بوته‌های ظریف، خطوط اسلیمی و ترنج‌های زیبا تزیین شده است. وورودی شبستان بزرگ مسجد در زیر طاق این ایوان است.
شبستان بزرگ مسجد با ستون‌های زیبای مارپیچی‌اش از شاهکارهای معماری ایران است. طول شبستان 13 دهانه (75 متر) و عرض آن 5 دهانه (35 متر) دارد و مساحتی حدود 2700 متر مربع دارد. طاق‌های شبستان بزرگ جنوبی روی 48 ستون سنگی یکپارچه که ارتفاع هر کدام به 5 متر و قطرشان به 80 سانتیمتر می‌رسد، واقع شده‌اند.

شبستان مسجد وکیل و ستون‌های مارپیچی‌اش

سقف وسیع شبستان از طاق‌نماهای بسیاری تشکیل شده که با نقوش اسلیمی و کاشی معروف هفت رنگ تزیین شده‌اند. اهمیت این قسمت از مسجد علاوه بر ستون‌های سنگی آن به دلیل وجود کاشی‌کاری‌های معرق زیبا و اسامی مقدس روی سقف و خطوط نسخ و ثلث بر دیوارهای شبستان است که به شکوه آن اضافه می‌کند. محراب در انتهای شبستان قرار گرفتـه و از سـنگ مرمـر و کاشـی هفت رنگ است. در طرف چپ محراب هم منبری مرمری است که 14 پله دارد. ایـن منبـر بـزرگ احتمـالاً از آذربایجان به شیراز آورده شده.

نمایی از منبر و محراب مسجد وکیل

در دو سمت شرقی و غربی صحن اصلی، طاق‌نماهای متعددی ساخته شده که ازاره های یک و نیم متری آن‌ها با نقوش اسلیمی حجـاری شـده و بـالای سنگ‌ها تا لبه‌ی زیر بام با کاشی‌های هفت رنگ تزیین شدند. همچنین در سمت شرقی یک شبستان کوچک‌تر با سقفی آجر هست که زمستان‌ها از آن استفاده می‌شده و به شبستان زمستانی معروف است. ستون‌های این شبستان ساده‌تر از شبستان اصلی است و از این قسمت می‌شود با یک در فرعی به پشت بازار است.

منبع : https://www.smarttiz.com